- agata@guidemeflorence.com
- +39 348 135 1329
- Poniedziałek – Sobota 9:00 – 21:00
Recenzja wystawy
9 marca w Palazzo Strozzi zainaugurowano wystawę Verrocchio , Master of Leonardo, pierwszą retrospektywę w pełni zadedykowaną temu florenckiemu mistrzowi, którego działalność uformowała życie artystyczne we Florencji w jednym z najszczęśliwszych okresów historii miasta.
Możecie zwiedzić wystawę do 14 lipca. Następnie część ekspozycji przeniesie się do Waszyngtonu, gdzie będzie wystawiona w National Gallery of Art między 19 września 2019 a 2 lutego 2020.
Jeśli odwiedzacie Florencję tej wiosny, nie zapomnijcie odwiedzić tą wyjątkową wystawę. Jest ona zdecydowanie warta zobaczenia!
Andrea di Michele di Francesco de’ Cioni, zwany Andrea del Verrocchio, był bez wątpienia jednym z najważniejszych rzeźbiarzy w piętnastowiecznej Florencji. Stał on na czele dużego warsztatu artystycznego i pracował zarówno dla prywatnych zleceniodawców jak i dla rodziny Medyceuszy oraz instytucji publicznych, takich jak trybunał kupców, tzw. Tribunale della Mercatanzia, czy dla Republiki Weneckiej. Jego warsztat wyspecjalizowany był zarówno w produkcji rzeźby jak i malarstwa. Wielu młodych artystów zaczęło swoje błyskotliwe kariery jako pomocnicy Verrocchia. Najsławniejszym z nich jest bez wątpienia Leonardo da Vinci, który stał się członkiem warsztatu w wieku 14 lat. Do uczniów Verrocchia możemy zaliczyć także Lorenza di Credi i Pietra Perugina.
Sam Verrocchio wykształcił się w warsztacie Desideria da Settignano i pozostał pod silnym wpływem Donatella. Także jego warsztat znajdował się dokładnie w tym samym miejscu, w którym wcześniej pracował Donatello, tuż za florencką katedrą [1]. Najważniejsze dzieła Verrocchia to nagrobek dla Piera i Lorenza de’ Medici w Bazylice San Lorenzo we Florencji, scena Niewierności Świętego Tomasza dla Orsanmichele oraz Pomnik Konny Bartolomea Colleoni zamówiony przez Republikę Wenecką i stojący na Campo Santi Giovanni e Paolo w Wenecji.
Florencka wystawa jest nie tylko okazją poznania lepiej samego Verrocchia. Dzieła pokazane na wystawie wchodzą z sobą w dialog i dają nam niezwykłą możliwość dogłębnego poznania sztuki i kultury piętnastowiecznej Florencji. Zwiedźmy tę wystawę razem!
Ekspozycja rozpoczyna się od trzech rzeźbiarskich portretów młodych kobiet, pierwszy jest autorstwa Desideria da Settignano, dwa pozostałe – Verrocchia. Jeden z nich to Dama con mazzolino, Dama z bukiecikiem, z muzeum Bargello. Te trzy portrety urzekają nas elegancją, urokiem i wdziękiem. Mogłabym na nie patrzeć godzinami, oglądając delikatne dłonie sportretowanych kobiet oraz detale ich muślinowych sukni. W tej samej sali zobaczycie na ścianie studia kobiecych rąk autorstwa Leonarda, które zdradzają inspirację dziełami rzeźbiarskimi Desideria da Settignano i Verrocchia.
W drugiej sali znajdziecie figury bohaterów: Dawida, Scypiona Afrykańskiego, Hannibala i bohaterek antycznych. Ta sala wprowadza nas w świat prywatnych patronów sztuk, którzy identyfikowali się z tymi bohaterskimi postaciami z przeszłości, mając nadzieję, że ich wizerunki będą w pewien sposób mówiły także o cnotach posiadaczy tych dzieł. Płaskorzeźby przedstawiające Aleksandra i Dariusza zostały podarowane w prezencie przez Wawrzyńca Wspaniałego Królowi Węgier Maciejowi Korwinowi. Dar ten został z pewnością bardzo dobrze przyjęty. Któż przecież nie chciałby być przyrównany do Aleksandra Wielkiego?
Spójrzcie tylko na piękno hełmów Scypiona i Hannibala, na siłę i gwałtowność głowy Gorgony na ich piersi. Te płaskorzeźby są jednymi z najznakomitszych przykładów piętnastowiecznej rzeźby.
W trzeciej i czwartej sali znajdziecie obrazy Verrocchia, Lippiego i Botticelliego przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem. Dzieła te pokazują, jak silny był wpływ Verrocchia na florencką szkołę artystyczną w latach 70tych XV wieku.
Ta sala pokazuje także zmianę, która zaszła w religijności chrześcijańskiej na przestrzeni czternastego wieku. Po połowy czternastego wieku Matka Boska była najczęściej przedstawiana w malarstwie na tronie trzymając Dzieciątko Jezus na kolanach, co bardziej przypominało wizerunki królowej a nie matki. W latach dżumy, która dotarła do Włoch w 1348 roku, wierzący zaczęli czcić Maryję, jako czułą matkę prosząc ją o ratunek od śmierci i cierpienia. Z biegiem czasu ikonografia Matki Boskiej przeszła głęboką zmianę i w latach ‘70tych XV wieku Maryja była już przedstawiana jako troskliwa matka swojego syna.
Na wystawie możecie podziwiać obrazy i płaskorzeźbione tabernakula, które służyły do prywatnej dewocji florentyńczyków. Na wszystkich tych wizerunkach Matka Boska pokazana jest jako młoda, piękna dziewczyna trzymająca na kolanach Jezuska. Jej spojrzenie i gesty przepełnione są czułością i miłością. Emocje wywołane kontemplacją tych wizerunków miały wzmacniać wiarę i pobudzać religijne gesty ich użytkowników.
W piątej sali możecie podziwiać Popiersie Giuliana di Piero de’ Medici autorstwa Verrocchia i Śmierć Francesci Pitti Tornabuoni Francesca di Simone Ferrucciego. Portret Giuliana jest wykonany z terakoty, materiału taniego ale bardzo łatwego w modelowaniu. Spójrzcie na detal zbroi Giuliana i na głowę Gorgony na piersi. Wyobraźcie sobie tę rzeźbę pokrytą polichromią i złoceniami! Musiała ona dawać silne wrażenie realizmu i sugerować fizyczną obecność Giuliana, który zginął w wieku dwudziestu czterech lat w zamachu Pazzich w 1478 roku. Jego śmierć pozostawiła po sobie silne uczucie pustki i straty w rodzinie Medyceuszy.
Płaskorzeźba Simona Ferrucciego dekorowała grób Francesci Pitti Tornabuoni, znajdujący się w rodzinnej kaplicy w kościele Santa Maria Sopra Minerva w Rzymie. Forma tej płaskorzeźby jest silnie zainspirowana rzymskimi sarkofagami. Na przedstawieniu widzimy dwie sceny: po prawej cierpiąca kobieta urodziła dziecko, po lewej służący przedstawiają noworodka ojcu. Francesca Tornabuoni i jej dziecko zmarli krótko po porodzie, który był cesarskim cięciem. Mąż Francesci, Giovanni Tornabuoni cierpiał po stracie żony i dziecka i ku ich pamięci ufundował prywatną kaplicę. Domenico Ghirlandaio udekorował ją freskami, które dzisiaj już nie istnieją, a Francesco di Simone Ferrucci wyrzeźbił tę poruszającą płaskorzeźbę.
Szósta sala pozwala nam porównać dwa przepiękne przedstawienia dzieci. Znajdziemy w niej Portret Chłopca Desideria da Settignano i Putto z Delfinem Verrocchia. W tych dwóch rzeźbach, z których pierwsza wykonana jest z marmuru a druga z brązu, możecie podziwiać kreatywność i wrażliwość piętnastowiecznych rzeźbiarzy. Chłopiec Desideria uśmiecha się do nas i patrzy na nas zaczepnym spojrzeniem. Putto Verrocchia walczy z niewidzialnym wiatrem, który rozwiewa mu włosy i unosi tunikę, odkrywając nagie pośladki. Rzeźby te przepełnione są dziecięcą lekkością i radością.
Mając te dwie rzeźby w pamięci, możecie podziwiać Matkę Boską ze śmiejącym się Dzięciątkiem z Victoria and Albert Museum, którą Francesco Caglioti przypisuje Leonardowi da Vinci i która wystawiona jest ostatniej sali. Ta mała rzeźba terakotowa przewraca tradycyjną ikonografię Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Widzieliście kiedyś rzeźbę, która przedstawiałaby Maryję gilgoczącą i rozśmieszającą Jezusa? Jeśli intuicje badacza są słuszne, ta rzeźba byłaby jedynym dziełem rzeźbiarskim Leonarda, które przetrwało do naszych czasów. Niestety, w tym przypadku możemy podeprzeć się jedynie analizą stylistyczną, która nigdy nie daje pewnych odpowiedzi.
To małe arcydzieło zamyka wystawę w Palazzo Strozzi. W muzeum Bargello znajdziecie dwie dodatkowe sekcje wystawy na których będziecie mogli podziwiać Niewierność Świętego Tomasza przeniesioną czasowo z Orsanmichele, drewniane krucyfiksy i popiersia Chrystusa.
Wystawa ta jest fascynującą podróżą przez sztukę piętnastego wieku. Mnie bardziej podobała się cześć zadedykowana rzeźbie, ale także część malarstwa zasługuje na naszą uwagę. Niestety, didaskalia, które znajdziecie w salach, nie są wystarczająco wyczerpujące, więc jeśli chcecie dowiedzieć się czegoś więcej o dziełach sztuki pokazanych na wystawie, polecam Wam zorganizowanie zwiedzania z przewodnikiem. Bez należytego wyjaśnienia, zwiedzanie może zamienić się w oglądanie pięknych obiektów, bez rozumienia kontekstu ich powstania.
Mimo to wystawa warta jest zobaczenia!
Informacje praktyczne:
Verrocchio, Master of Leonardo
kuratorzy: Francesco Caglioti i Andrea de Marchi
Palazzo Strozzi, Florencja: 9 marzec – 14 lipca 2019
Godziny otwarcia: codziennie od 10:00 do 20:00, w czwartki od 10:00 do 23:00.
Bilety: 13 € dorośli, 10 € (over 65, poniżej 26, grupy >10 osób z rezerwacją).
National Gallery of Art, Waszyngton: 19 września 2019 – 2 lutego 2020.
[1] F. Caglioti, Verrocchio the Sculptor: Training, Figurative Genres, Pupils and Followers, w Verrocchio, Master of Leonardo, katalog wystawy, pod red. F. Caglioti, A. De Marchi, Venezia 2019, str. 29-30.
Szukacie prywatnego przewodnika we Florencji? Skontaktujcie się ze mną! Z przyjemnością zorganizuję Wasze zwiedzanie!
